Czy stosowanie normy PN-EN 50131 jest dobrowolne?

Chociaż w tytule tekstu jest pytanie zamknięte, potrzebuje ono obszerniejszej odpowiedzi niż „tak” lub „nie”. Jest tutaj kilka aspektów wymagających wyjaśnienia. W artykule pod pojęciem „normy” należy rozumieć zbiór norm PN-EN 50131, które dotyczą systemów alarmowych.

System dobrowolny

W Polsce już od 1994 roku obowiązuje system normalizacji dobrowolnej, a nie system obligatoryjny. W poprzednim systemie (obligatoryjnym) norma była tworzona przez specjalnie do tego powoływane urzędy. Dzisiaj, w systemie dobrowolnym, to zainteresowani opracowują treść normy. Tymi zainteresowanymi mogą być firmy, stowarzyszenia i tym podobne – jednostki zazwyczaj obracające się w danym temacie (czyli w tym wypadku w branży systemów ochrony).

Dobrowolność ta ma wiele cech, a jej właściwą interpretację można sprawdzić u samego źródła, to znaczy na stronie Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (PKN). Na stronie PKN dostępny jest ciekawy artykuł, w którym przedstawione jest stanowisko PKN w sprawie tak zwanej dobrowolności.

Warto zapoznać się z powyższą treścią, ponieważ wynika z niej konkretny wniosek – zostanie on przedstawiony poniżej.

Stosowanie normy jest dobrowolne, chyba że…

… inwestor (klient) zażyczy sobie, by zainstalowany system ochrony był zgodny z daną normą. Ważne jest więc, aby dokładnie sporządzać umowy z klientem, a przystępując do przetargów, uważnie zapoznać się z ich treścią. Chociaż w założeniu ogólnym stosowanie norm jest dobrowolne, to w każdym przypadku (przy każdej instalacji) należy do tematu podchodzić indywidualnie.

Oto fragment treści ze strony, do której link został wstawiony wyżej:

Umowy zawierane pomiędzy stronami/kontrahentami mogą wprowadzać obowiązek wykonania usługi/produktu zgodnie z wymaganiami określonymi w normie. Jest to jednak zobowiązanie wiążące wyłącznie strony umowy, niezależne od ogólnej zasady dobrowolności stosowania norm. Zastosowanie w tym przypadku mają przepisy kodeksu cywilnego.

Powyższe sformułowanie to istota współpracy instalatora z inwestorem. Jeżeli więc klient ma takie życzenie (zamawia system, który ma być zgodny z normą), to instalator powinien przygotować system właśnie w taki sposób.

Jak zdobyć normę?

Normy można kupić na oficjalnej stronie Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (https://sklep.pkn.pl/). Zazwyczaj da się je nabyć w formie wydrukowanego dokumentu lub pliku PDF, ale można też uzyskać dostęp do czytelni on-line (np. dostęp na 30 minut za niewielką opłatą).

Dlaczego warto wykonywać systemy, które są zgodne z normą?

Nawet jeżeli jest to dobrowolne, to stosowanie norm podczas pracy przy instalacjach z reguły przynosi korzyści. Instalacja alarmowa wykonana zgodnie z normą zwiększa rangę systemu – dlatego jeżeli wykonywane były tego typu zlecenia, warto to podkreślać. Może to zwiększyć konkurencyjność firmy i zapewnić przewagę nad tymi, które nie przywiązują uwagi do tego typu dokumentów.

Jest to również przydatne przy różnych kwestiach spornych. Instalator może (choć nie ma takiego obowiązku – normy są dobrowolne) wykazać należytą staranność przy projektowaniu i wykonywaniu instalacji alarmowej. Zdecydowanie łatwiej jest bronić swojej racji, kiedy możliwe jest powołanie się na odpowiednią normę. Będzie to bardziej wiarygodne niż gwarantowanie jakości wykonanej usługi wyłącznie własnym słowem.

Ubezpieczenie domu a zgodność alarmu z normą

W Polsce towarzystwa ubezpieczeniowe zazwyczaj nie mają surowych wytycznych dotyczących tego, jak powinien wyglądać system alarmowy i czy powinien być zgodny z normą PN-EN 50131 (lub inną). Ten stan rzeczy może ulec zmianie, ale w momencie pisania artykułu (sierpień 2023), istnieje dość duża swoboda w tym zakresie. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule dotyczącym Ustawy o ochronie osób i mienia (pod tekstem znajduje się odnośnik do tej pozycji).

Tutaj jednak znów warto wrócić do tego, jakie korzyści daje instalatorom montaż systemu alarmowego, który odpowiada treści normy PN-EN 50131. Deklaracja instalatora, że system jest zgodny z normą w danym stopniu (od 1 do 4), oraz umiejętność wykazania tego faktu podnoszą wiarygodność instalatora oraz wykonanej przez niego instalacji alarmowej (więc klient również odnosi z tego tytułu korzyści).

Wnioski

Według stanowiska Polskiego Komitetu Normalizacyjnego stosowanie normy jest dobrowolne. Mogą jednak wystąpić okoliczności, które zmuszą instalatora do stosowania się do zapisów normy (np. warunki przetargu lub życzenie klienta). Stosowanie się do normy i prowadzenie w tym zakresie odpowiedniej dokumentacji (przeglądy systemu itp.) podnosi wiarygodność instalacji oraz jej wykonawcy.